Rozpoznanie początku próchnicy może praktycznie odbyć się tylko podczas wizyty, ponieważ sam pacjent praktycznie nie jest w stanie zauważyć u siebie początków choroby. W naszym gabinecie wykonujemy zdjęcia rentgenowskie, które często są jedynym sposobem na wykrycie ubytków próchnicowych. Koniecznie musimy też podkreślić, że próchnica sama w sobie nie boli. Boleć może podrażniony nerw w chorym zębie – ale to oznacza, że zwlekaliśmy z leczeniem bardzo długo. Regularne wizyty u dentysty mogą skutecznie ochronić przed skutkami próchnicy, która wcale nie jest tak łatwo wykrywalna.

Zaawansowanie próchnicy możemy podzielić na 4 fazy:
Faza 1 – Ciemna plama na powierzchni zęba może oznaczać próchnicę. Szczotkowanie pastą z fluorem i nitkowanie może zapobiec przekształceniu się jej w ubytek.
Faza 2 – Próchnica zmienia się w ubytek. Przenika przez twardą powłokę zęba.
Faza 3 – Ubytek dociera do miękkiej warstwy zęba i powiększa się coraz szybciej.
Faza 4 – Jeśli ubytek nie jest zaplombowany może spowodować problemy w głębszej części zęba.

Diagnostyka próchnicy
W trakcie badania zęby są dotykane cienkim, ostro zakończonym zgłębnikiem w celu wykrycia uszkodzeń powierzchni szkliwa. Jeżeli zgłębnik haczy podczas badania bruzd zębów, jest to wyraźna wskazówka, że zębina uległa rozmiękczeniu.
Standardowe zdjęcia rentgenowskie stosowane w diagnostyce próchnicy to zdjęcie w projekcji skrzydłowo-zgryzowej, albo zdjęcie punktowe wybranego zęba. Tą metodą poszukuje się przede wszystkim próchnicy w obszarze punktów stycznych między zębami (próchnica powierzchni aproksymalnych) oraz próchnicy zębiny, która powstała w głębokich bruzdach.
Nowoczesna diagnostyka próchnicy – ułatwienie w diagnostyce przedniego odcinka łuku stanowi podświetlanie okolicy punktów stycznych zębów siecznych. Jako źródło światła wykorzystujemy kamerę z końcówką do diagnostyki próchnicy.
Kolejną metodą stosowaną w diagnostyce jest badanie wrażliwości zęba. Stwierdzenie podwyższonej wrażliwości zęba może być pierwszym krokiem do zdiagnozowania próchnicy ukrytej. Najłatwiejszym sposobem przeprowadzenia badania jest użycie chłodzącego aerozolu.