Noszenie aparatu ortodontycznego jest ściśle powiązane z higieną jamy ustnej. Osoby noszące aparat, zarówno stały jak i ruchomy, powinny więc odpowiednio zadbać o jego czyszczenie w ramach codziennej higieny jamy ustnej.
Rodzaje aparatów ortodontycznych
Aparat ortodontyczny stały
Aparaty ortodontyczne stałe to takie, które są niewyjmowane z jamy ustnej przez cały okres leczenia ortodontycznego. Wyróżniamy:
- Tradycyjny stały aparat ligaturowy: Jest to bardzo popularny rodzaj aparatu stałego. Składa się on z zamków, łuków i pierścieni oraz ligatur, czyli charakterystycznych gumeczek.
- Stały aparat samoligaturujący: Jest to rodzaj aparatu podobny do tradycyjnego ligaturowego, jednak w tym przypadku nie jest wymagane zakładanie ani wymienianie gumeczek. Dzięki specjalnej klapce w zamku przytrzymywany jest metalowy łuk, który decyduje o postępie w leczeniu ortodontycznym.
- Stały aparat lingwalny: Aparat lingwalny montowany jest od wewnętrznej strony łuku zębowego, więc jest całkowicie niewidoczny.
Aparat ortodontyczny ruchomy
Aparaty ortodontyczne ruchome to takie, które można wyjmować z jamy ustnej przez okres leczenia ortodontycznego. Zazwyczaj zakłada się je na noc lub na określoną liczbę godzin w ciągu doby. Do popularnych rodzajów należą:
- Aktywator: Stosowany jest głównie u dzieci. Zapobiega wyrzynaniu się zębów w niepożądanych miejscach, w zamian „przesuwa” je we właściwe. Jest pomocny w kształtowaniu prawidłowego zgryzu.
- Aligner: Jest to aparat wyjmowany, stosowany jako alternatywa do aparatu stałego dla dorosłych.
- Aparat blokowy: Wykonany jest z płyty akrylowej oraz elementów ze stali jak: drut sprężysty, śruby, łuki sprężynowe. Pozwala kształtować odpowiednio łuk zębowy.
- Expander, Hyrax: Wykorzystywane są do poszerzenia łuku górnego szczęki.
- Płytka Schwarza: Składa się z akrylowej płytki wyposażonej w sprężyste druciane elementy zachodzące na siekacze i kły. Stosuje się go w celu rozszerzenia górnych i dolnych łuków zębowych.
- Trainer: Aparat wyjmowany, który oddziałuje na mięśnie jamy ustnej, poprawia kształt łuków zębowych i prawidłowo ustawia zgryz.
- Twin Block: Jest to aparat składający się z dwóch płytek – górnej i dolnej. Służy do korygowania wad żuchwy.
Jak dbać o higienę jamy ustnej z aparatem stałym?
Zaniedbując higienę jamy ustnej podczas noszenia aparatu ortodontycznego stałego pacjenci mogą być bardziej narażeni na rozwój próchnicy oraz wystąpienie stanów zapalnych dziąseł. Dzieje się tak przez płytkę bakteryjną, która gromadzi się na zębach i dokłada się w zagłębieniach, takich jak granica linii dziąseł, powierzchnie żujące zębów trzonowych oraz przestrzenie międzyzębowe. Nosząc aparat ortodontyczny stały tych miejsc jest znacznie więcej, gdyż dochodzą elementy aparatu, takie jak łuki, zamki i pierścienie, w których płytka bakteryjna znajduje dodatkowe miejsce do rozwoju.
Aby zapobiec rozwojowi próchnicy oraz wystąpieniu stanów zapalnych dziąseł, osoby noszące aparat ortodontyczny stały powinny szczotkować zęby po każdym posiłku, aby dokładnie usunąć wszelkie resztki jedzenia z zębów i z aparatu. Należy mieć na uwadze, że tradycyjne szczoteczki do zębów mogą uszkodzić aparat, sprawdzą się natomiast szczoteczki elektryczne lub soniczne ze specjalnymi końcówkami ortodontycznymi.
Nie należy również pomijać nitkowania zębów, aby dobrze oczyścić przestrzenie międzyzębowe. W tym celu używa się specjalnych nici składających się z trzech części: sztywny krótki odcinek, którym przeprowadza się nić pod łukiem aparatu, puszysta część czyszcząca powierzchnię zębów i zamków aparatu oraz nawoskowana najdłuższa część, która pozwala na usunięcie zabrudzeń z bocznych powierzchni zębów.
Przydatnym akcesorium są również irygatory, czyli urządzenia, które wykorzystują cienki strumień wody w celu usunięcia zanieczyszczeń. Strumień ten pozwala dotrzeć do trudnodostępnych miejsc, które mogą być problematyczne dla szczoteczki.
Po całej procedurze dobrze jest sięgnąć po płyn do płukania jamy ustnej, który może ograniczyć namnażanie się bakterii chorobotwórczych w jamie ustnej.
Jak dbać o aparat ortodontyczny ruchomy?
W przypadku aparatu ruchomego pielęgnacja jamy ustnej zasadniczo nie różni się od tej, jaką stosowalibyśmy bez leczenia ortodontycznego. Należy myć zęby przy pomocy szczoteczki i pasty do zębów dwa razy dziennie oraz stosować płukanek do jamy ustnej. Natomiast wyzwaniem może być czyszczenie aparatu ortodontycznego ruchomego, jednak nie należy obawiać się tej czynności.
Należy pamiętać, że na aparacie ruchomym, podczas jego noszenia, gromadzi się płytka bakteryjna, tak samo jak na zębach. Aby ją usunąć, aparat powinno się czyścić. W tym celu należy używać specjalnej szczoteczki do aparatu i pasty.
Niezwykle ważne jest odpowiednie przechowywanie aparatu do zębów w momencie, kiedy nie jest on noszony – zawsze w suchym i czystym pudełku, które chroni go przed uszkodzeniami i bakteriami.
Regularne wizyty u ortodonty
Podczas leczenia ortodontycznego nie należy zapominać o regularnych wizytach u specjalisty. Dzięki regularnym kontrolom ortodonta może na bieżąco ocenić stan jamy ustnej i aparatu oraz udzielić pacjentowi cennych wskazówek.